Về Hà Lai về với Phú Thọ để ngắm cảnh chiều về trên Hồ Con Nhạn thật mơ màng, làm say đắm lòng người. Đến núi Thần Y, một hòn núi vưông vức nằm bên Hồ Con Nhạn trông như một chiếc ấn trời đóng trên Hồ, ta sẽ cảm nhận được cái vẻ đẹp vừa tráng lệ, vừa nên thơ, trữ tình. Từ núi Thần Y, xuôi về Nhạn Trạch, ta sẽ ghé thăm đình làng Kênh; về Vân Cô tham dự Lễ hội Đình Nghè - Đô Thía Giám Đại Vương Hoàng Đức Toàn;  về Mậu Yên tham dự lễ tế Thành hoàng làng nơi thờ ông Cao Các, thượng đảng thần, công chúa Nguyệt Nga và Phương Anh phu nhân. Về Hà Lai về với mảnh đất địa linh nhân kiệt mà cha ông ta vẫn hay nói rằng: “Hạc về múa ngưỡng thiên hồ - Quý nhân, quý địa đổ về Mậu Yên”.

Cũng như nhiều làng quê khác của huyện Hà trung, tỉnh Thanh Hoá,  nét đặc trưng ở làng quê Hà Lai nổi bật với những cây đa, bến nước, sân đình…. Hà Lai không chỉ được biết đến là một trong những cái nôi của phong trào Cách mạng Việt Nam mà còn nổi tiếng với những món ẩm thực như: lươn om, thịt cầy nướng, thịt thỏ…nhưng sẽ thiếu nếu không kể đến bánh lá  – một đặc sản truyền thống, một nét văn hoá ẩm thực trên quê hương Hà Lai nói riêng cũng như người Việt nam nói chung.

Với đặc thù là một xã thuần nông, nghề sản xuất chính của nhân dân là trồng lúa nước và chăn nuôi. Từ những sản phẩm nông nghiệp do chính tay mình làm ra như gạo, thịt lợn bà con nhân dân xã Hà Lai đã biết chế biến thành món bánh lá trứ danh nơi đây. Ai đã một lần được thưởng thức món bánh lá Hà Lai  đều không thể không nhớ đến hương vị thơm ngon, đậm đà của món bánh này.

Bánh được gói bằng lá dong

Bánh lá răng bừa Hà Lai thơm ngon, bổ dưỡng đậm đàn hương vị quê hương

Món bánh đặc sản này, thường được người dân Hà Lai làm vào những dịp lễ, Tết hay những sự kiện quan trọng, đặc biệt. Ngày nay, với nhu cầu thưởng thức bánh của đông đảo người dân, đặc biệt là để đáp ứng nhu cầu thị trường bên ngoài nên món ngon này đã trở nên phổ biến và được người dân nơi đây sản xuất hàng ngày.

Bánh lá được sản xuất  mỗi ngày để phục vụ nhu cầu tiêu dùng

Cách thức làm bánh rất đơn giản nhưng bí quyết để có được chiếc bánh ngon thứ thiệt thì duy chỉ có người dân Hà Lai là nắm được. 

Gạo làm bánh thường là gạo Xi 23, loại dẻo và thơm nhất, được chọn lọc kỹ càng sau mỗi vụ thu hoạch và được người dân cẩn thận bảo quản riêng để dùng làm bánh. Gạo được ngâm trong nước lạnh trong khoảng từ 2 đến 3 giờ thì đem xay nhuyễn thành bột. Bột vừa xay xong sẽ được đặt lên bếp, khuấy đều tay cho đến khi nồi bột gạo dẻo thì bắc ra ngoài.

Gạo để làm nhân bánh là gạo Xi 23

Để làm nên món ngon trứ danh này, không thể thiếu nhân bánh chất lượng. Nhân bánh được làm từ thịt ba chỉ, hành khô được tẩm ướp đều tay với gia vị cho mùi thơm xông lên mũi, mà chỉ mới ngửi thôi bạn đã cảm nhận được hương vị đậm đà của bánh.

       Nhân bánh được làm từ hành khô, thịt ba chỉ băm nhỏ và tẩm ướp gia vị

Chiếc bánh được những người thợ khéo léo gói trong lá dong. Sau khi gói xong bánh được xếp ngay ngắn và đồ hơi đến chín. Khi mùi thơm của nhân bánh hòa cùng mùi bột gạo, tỏa ra hương thơm ngào ngạt căn bếp nhỏ cũng là lúc báo hiệu bánh chín. 

 Bánh lá răng bừa Hà Lai sau khi được đồ chín

Đối với người dân nơi đây trên mâm cỗ ngày tết cổ truyền hay những ngày lễ trong năm, tuy có rất nhiều thức ăn ngon nhưng luôn có thêm đĩa bánh lá bốc khói nghi ngút, thơm lừng mùi hành mỡ, lá dong thật hấp dẫn. Ngồi giữa quê nhà bình yên, được thường thức món bánh lá thơm mùi gạo, ngầy ngậy mùi nhân bánh thì thật là thú vị. Thưởng thức món bánh lá dẻo thơm với một bát nước mắm ngon, ta mới hiểu vì sao món bánh lá Hà Lai lại trở thành món ăn đặc sản truyền thống của quê hương Hà Lai.

Trải qua những thăng trầm và biến cố của lịch sử nhưng hương vị quê hương của món bánh lá vẫn được giữ gìn và lưu truyền cho đến tận ngày nay, trở thành món ăn đặc sản truyền thống của xã Hà Lai nói riêng và của xứ Thanh nói chung, mà bất kỳ ai cũng muốn thưởng thức hương vị thơm ngon khó cưỡng này.

Lê Thị Tuyết – CC VH - XH